Apartman

Apartmanlar, birçok ailenin bir arada yaşadığı konutlar olarak geleneksel
Osmanlı evinin gelişim süreci içinde ciddi bir kopuşun örnekleri olarak
görülmüşlerdir. Gerçekten de bu konutlar, bahçe içinde ahşap konaklara ilk
bakışta hiç benzemezler. Çok katlıdırlar, sıkışık kıvnmlı dar sokaklarda
yükselirler, kimi zaman karanlık iç mekânlara sahiptirler, bahçeleri yoktur
ama geniş teras çatılan vardır. Çoğu sokağa veya caddeye yönlenmişrir, ama
manzara imkânı varsa ondan da yararlanmayı ihmal etmezler. Bilinen ve çoğu
zaman kabul gören anlayışa göre ilk apartmanlar batı mimarisinden model
transferi ile açıklanır ve geleneksel Osmanlı konutundan da bu nedenle ayn
tutulur. Ancak hiç kuşkusuz İstanbul'da konutlarda süregelen yaşam biçimlerini
de sadece konaklar yansıtmamaktadır. Birçok kültürün yüzyıllarca bir arada
yaşadığı bu şehirde çok zengin bîr konut birikimi olduğu açıktır. Aynca
apartmanların ilk örneklerinin yapddığı 19. yüzyılın ikinci yarısının, kent ve
mekân algısında değişimlerin yaşandığı, yaşam biçimlerinde ilginç dönüşümlerin
izlendiği bir süreç olduğu düşünüldüğünde, bu konut yapılarının daha detaylı
bir incelemeyi hak ettiği ortadadır. Derin Öncel, Apartman'da Galata'da
belirli bir alanda ve süreçte yapılan ilk örnekler olarak tanımladığı
binalardan yola çıkarak ve hiçbirini bulunduğu "yer" ve dönemin
dinamiklerinden ayrı değerlendirme­yerek, bu "yeni" konut tipini tanımaya
çalışıyor. Apartmanlarda süregelen yaşam biçimine Osmanlı toplumunun nasıl
uyum sağladığını, bu yeni yaşam pratiğine hangi süreçlerden geçilerek
gelindiğini sorguluyor. Genel kabullerin dışına çıkarak apartmanları Osmanlı
konut kültürünün gelişiminde önemli bir evrenin örnekleri olarak görüyor ve
kısa bir zamanda İstanbul'un birçok mahallesinde inşa edilecek olan bu yapılar
üzerine daha çok araştırma yapılmadan 20. yüzyıl konutunun sağlıklı i ncel
enemeyeceğin i savunuyor. Derin öncel. Mimar Sinan Güzel Sanatlar
Universitesi'nde öğretim üyesi. 19. yüzyıl Beyoğlu bölgesi kent morfolojisi ve
Osmanlı konutu mekân organizasyonu üzerine makaleleri var.

*[XIXe]: Dix-neuvième